Dorpelijkheid. 

Het dorp fascineert mij. Ik heb haar ontdekt, achter me gelaten, maar toch opnieuw naar het verlangd. Maar wat is het dat haar eigen maakt? 

Het dorp wordt vaak omschreven naar een geïdealiseerd beeld: natuur, rust, ruimte, pittoreske boerderijen en een kerktoren. Misschien gaat de kern van haar eigenheid hier inderdaad wel in schuil. Tegelijkertijd is het dorp allang niet meer het autonome dorp van vroeger. Het leven in het dorp is de afgelopen decennia flink veranderd en ook de komende jaren staat ze opnieuw voor een kantelpunt. Steeds vaker krijgen stedelijke typologieën plaats in dorpen, zonder enige aanpassing aan hun nieuwe omgeving. Zo zijn dorpskernen aan het verappartementiseren en worden landbouwgronden ingevuld met verkavelingswijken, waarbij de individuele woning centraal staat. Wanneer ik naar deze manier van uitbreiden kijk, vraag ik me af of deze voortbouwen op het karakter van het dorp, of eerder een tabel rasa vormen. Een architectonische taal voor het groeiende dorp lijkt nog niet te zijn gevonden. 

Dit project vormt dan dan ook een pleidooi voor het ontrafelen van het fenomeen dorp en het voortbouwen op haar van oudsher intrinsieke eigenheid. Niet om het verleden te behouden, maar om te leren van haar oorsprong en deze te herinterpreteren passend bij de dorpse gebruiks- en omgangsvormen van vandaag de dag. Hierbij wordt het begrip dorpelijkheid* geïntroduceerd. Vanuit dit oogpunt is gewerkt aan een ruimtelijke opgave in het dorp Hooge Mierde. Waarbij een bestaand verf wordt ingezet om binnen de bestaande structuren van het dorp te vernieuwen. Het ontwerp vormt een alternatief op de eerder omschreven stedelijke woonvormen en vormt een alledaagse woonomgeving voor de dorpsbewoners van vandaag de dag. Een woonvorm die het mogelijk maakt om van generatie op generatie samen te leven onder één dak, op één gezamenlijk erf. 

Door middel van een persoonlijke ontwerpbenadering laat het project zien hoe het begrip Dorpelijkheid vorm kan krijgen in de hedendaagse context. Een nieuwe dorpse ruimtelijkheid. Herin staat het ontwerp in relatie tot de tussenruimten centraal. Dorpelijkheid gaat namelijk niet over enkel het publieke of het privé domein, maar om alle nuances, die grijstinten, hiertussen. Juist in ambiguïteit van deze tussenruimten kan het dorpse plaatsvinden. De overgang tussen het publieke en het privé domein is dan ook gradueel, informeer en veelduidig vormgegeven. Dit maakt het mogelijk om de tussenruimten naar behoefte steeds opnieuw toe te eigenen in de interactie met de (dorps)bewoners die ermee te maken hebben. Hier kan het alledaagse plaatsvinden, de menselijkheid van het dorpse leven in relatie tot de dorpse gebruiks- en omgangsvormen, zoals 'achterom lopen' en 'elkaar helpen'. Het gaat terug naar het prille begin van het dorp, waarbij saamhorigheid en collectiviteit centraal stonden. 

Door op verschillende schaalniveau's te ontwerpen aan de tussenruimte worden er verbinden gemaakt tussen het dorp en haar landschap tot aan de individuele dorpsbewoner. De verschillende schaalniveau's worden gerelateerd aan kenmerkende elementen, in analogie met de boerderij en het erf in het dorp. Zoals de achterdeur die altijd open staat, de bedrijvigheid op de gezamenlijke binnenplaats en het collectieve als pragmatische hart van het huis die zijn bewoners verbindt. Niet enkel als vormentaal, maar als herinterpretatie van het gebruik en het plek geven voor dorpse gebruiks- en omgangsvormen voor vandaag de dag. Zo voegt het project zich in bescheidenheid bij het dorp en vormt het een ruimtelijke basis waarbinnen de anekdotes uit het dorp kunnen plaatsvinden. 

Maar bovenal is dit project een pleidooi om de architectuur van het dorp en de tussenruimte, daar waar dorpelijkheid kan plaatsvinden, te vieren. 

*Dorpelijkheid is geen bestaand begrip uit het woordenboek. Blijkbaar bestaat er nog geen dorpse tegenhanger op het begrip 'stedelijkheid'. Dorpelijkheid draait niet om een definitief in absolute getallen, maar duidt het dorp als een ruimtelijk begrip.