VERLEDEN - HEDEN:
11.700 jaar geleden is ons land op natuurlijke wijze ontstaan dankzij Holocene sedimentafzettingen. Door de jaren heen veranderde de hoofdafvoer van de rivier verschillende keren; het water kiest namelijk altijd de kortste weg richting zee. Zo ook in 1400, toen de Nieuwe Maas de hoofdafvoer van het rivierensysteem werd omdat de Oude Rijn dichtslibte. Later is, als gevolg van de Sint-Elizabethsvloed, de Biesbosch overstroomt en koos het water tussen 1600 en 1800 opnieuw…
VERLEDEN - HEDEN:
11.700 jaar geleden is ons land op natuurlijke wijze ontstaan dankzij Holocene sedimentafzettingen. Door de jaren heen veranderde de hoofdafvoer van de rivier verschillende keren; het water kiest namelijk altijd de kortste weg richting zee. Zo ook in 1400, toen de Nieuwe Maas de hoofdafvoer van het rivierensysteem werd omdat de Oude Rijn dichtslibte. Later is, als gevolg van de Sint-Elizabethsvloed, de Biesbosch overstroomt en koos het water tussen 1600 en 1800 opnieuw voor een kortere weg; via het Haringvliet. Hierdoor ontstond er veel sedimentatie in de Nieuwe Maas. In 1872 werd scheepvaart zo belangrijk, dat we de Nieuwe Maas begonnen uit te graven voor de aanleg van havens. Ook werd de Nieuwe Maas weer de hoofdafvoer, zodat schepen gemakkelijker in en uit konden varen. Vervolgens realiseerden we in 1915 diverse Maasstuwen om het waterpeil te reguleren voor scheepvaart in drogere periodes. Door deze kunstmatige ingrepen ten behoeve van de scheepvaart en economie, gooiden we letterlijk de deur dicht voor het sediment vanuit onze buurlanden en baggeren we het overige sediment volledig weg. Omdat de rivier momenteel geen sediment meer ontvangt vanuit onze buurlanden, beginnen oevers te eroderen en ontstaan er zelfs diepe erosiekuilen nabij dijken (bijvoorbeeld bij de Esch); de sedimenthuishouding is compleet verstoord.
Lees meer
Als we niets doen eroderen oevers verder en storten dijken in, waardoor we niet langer meer veilig zijn. Daarom staan we nu voor de keuze om scheepvaart los te laten en de Maas weer op natuurlijke wijze te verontdiepen. Dit doen we door op de grote schaal in te grijpen; door in 2030 de haven te transformeren naar buiten, vervolgens in 2024 de hoofdafvoer weer terug te leggen via het Haringvliet en tenslotte in 2050 de stuwdammen te verwijderen en op zoek te gaan naar een natuurlijke vervanging hiervan. Dankzij deze drie hoofdingrepen openen we de deuren weer voor het sediment en zal de stroomsnelheid in de Nieuwe Maas afnemen, waardoor sedimentatie weer plaats zal vinden.
Tussen 2050 en 2060 wordt de rivier langzaamaan ondieper en dreigen oevers opnieuw te overstromen. Daarom is het belangrijk dat we de rivier meer ruimte geven, door in 2060 nevengeulen aan te leggen waar de rivier de bocht wilt afsnijden; zo ook bij de Esch. Enkele bebouwing maakt plaats voor de rivier en de bewoners hiervan verhuizen naar intensiverende gebieden binnen het verstedelijkte ‘A tot Z verhaal’. Dankzij de verlaagde stroomsnelheden en sedimentatie worden erosiekuilen langzaamaan geheeld. Op deze manier kan er dus veilig gewoond worden aan de oevers van de rivier, zonder dat men hoeft te vluchten. Dit komt mede doordat er een natuurlijke vervanging is gevonden voor de stuwdammen; namelijk de bever!
De bever krijgt de ruimte om zich te vestigen in diverse nevengeulen, waar hij met zijn beverdam het water in het bevermeer reguleert. Hij heeft een grote sleutelrol binnen de natuur en trekt daarmee andere diersoorten aan; zo ook de mens. Op deze manier kunnen wij leren van de bever hoe wij op een flexibele wijze kunnen wonen langs de rivier. De bever prikt namelijk weleens zijn dam door en accepteert dat zijn onderste lagen nat worden. Daarom bieden deze nevengeulen kansen voor ons om hier ook op flexibele wijze langs te kunnen wonen, zodat we mee kunnen bewegen met het water en niet hoeven te vluchten.
In 2080 bouwen en verdichten we langs de nevengeul in het kader van het ‘A tot Z verhaal’, door de ‘stedelijke kop’ af te maken met hoogstedelijke bebouwing en de bestaande bebouwing en -boerderijen op de Esch te handhaven en uit te breiden tot een afrondend dorpslint. In de lagere delen op de Esch maken we ruimte voor het opvangen van hemelwater als zoetwaterbuffer.
Inmiddels is in 2120 de Maeslantkering vervangen en kunnen urgente situaties zich nog weleens voordoen. In dit geval overstromen de nevengeulen en accepteren we natte voeten, net zoals de bever. Hoogstedelijke bebouwing richten we zo in dat we al lerend van de bever accepteren dat de onderste lagen kunnen overstromen, door hier bijvoorbeeld een parkeerfunctie aan de koppelen en op een ander niveau aan te sluiten op het maaiveld. de flexibele grondgebonden woningen komen in een bak te staan, welke vol kan lopen in urgente situaties. Doordat de bak volloopt met water, wordt de woning omhoog geduwd en beweegt de woning letterlijk met het water mee. Op deze wijze kunnen we al lerend van onze mededieren veilig langs de oevers van de nevengeulen wonen. So don’t run, just go with the flow!
