Hacking Gorillas 

Hoe wij met hulp van kleinschalig ondernemerschap de platform economie kunnen hacken

In de afgelopen maanden heeft de pandemie een grote invloed op ons dagelijkse leven gehad. Niet alleen door het feit dat we het sociale leven op een minimum terug hebben gedraaid, ook de openbare ruimte in steden zoals Rotterdam heeft daardoor een grote verandering meegemaakt. Tijdelijke winkelsluitingen maakten het voor kleine ondernemers moeilijk om de pandemie te overleven. Voor zelfstandige ondernemers begonnen de eerste maanden van de pandemie met winkelsluitingen, die voor vele uiteindelijk niet tijdelijk waren, maar permanent zijn geworden. 

De pandemie heeft ook een ander fenomeen naar voren gebracht: De flitsbezorgers, die langzaam zijn begonnen om de openbare ruimte over te nemen. Leegstaande winkelpanden, waar maanden gelegen een klein winkel inzat, zijn getransformeerd naar dark stores voor flitsbezorgdiensten zoals Gorillas. Deze logistieke micro-hubs zijn binnen enkele maanden tijd in bijna alle stadswijken van Rotterdam terug te vinden, waar het aanbod van bezorgdiensten met elke welk breder wordt. 

Het fenomeen begon met een goede oplossing, om in tijden van thuisisolatie ook boodschappen te doen maar werd binnen korte tijd vervangen door het gemak van de 10 minuten-belofte. Drie clicks via en app en je krijgt binnen enkele minuten je boodschappen tot aan de deur, zonder een stap naar buiten gezet te hebben. 

De platform-economie verrijkte alleen maar het gemak van de dagelijkse boodschappen, de grotere effecten waren na een korte tijd al in de openbare ruimte van ons winkelstraten terug te vinden: Dark stores leveren geen bijdrage aan een divers en aantrekkelijk straatbeeld, maar hebben met hun dichtgeplakte ramen nauwelijks een interactie met de openbare ruimte. De stoep rond de micro-hubs transformeert naar een logistiek plein met geparkeerde elektrische fietsen, waarop elke minuut meerdere bezorgers aankomen en vertrekken. 

Hoeveel micro-logistiek is gezond voor de stad? Als we naar de plannen van de Gemeente Rotterdam kijken, dan worden steeds meer woningen gebouwd maar het aantal kleinschalige winkelfaciliteiten neemt niet proportioneel toe, omdat ook in de toekomstplannen van de Gemeente veel hoop in de digitale supermarkt gezet wordt. 

In mijn ontwerp ‘Hacking Gorillas’ schets ik twee toekomstbeelden: Een, waarin het platform economie verder groeit en de flitsbezorgers hele stadswijken overnemen. En ten tweede een alternatief, waarin wij de drempel voor kleinschalig ondernemerschap verlagen en meer diversiteit in de winkelstraat terugbrengen. 

Kleinschalig ondernemerschap is een effectieve tool voor winkelstraten, om na maanden van pandemie weer te kunnen herstellen. Wijken met een hoog aantal dark stores zijn de meest diverse wijken van de stad. Deze diversiteit moet in het aanbod van voorzieningen in de openbare ruimte weer terugkomen.

Een goede samenwerking van winkeliers en ondernemers is het startpunt. De Gemeente Rotterdam moet voor initiatiefnemers de drempel voor ondernemerschap verlagen, om het voor starters zonder grote financiële backup mogelijk te maken een zaak te beginnen. De markt kan hierbij als belangrijke tool en hefboom dienen. De investeringen in een kraam zijn relatief klein omdat deze via een extern bedrijf gehuurd worden en de ondernemer voor een aantal weken het aanbod en de producten bij de klanten kan testen. Na een testperiode krijgen ondernemers de kans om een van de leegstaande winkelpanden (met financiële starters-hulp) te huren en hun zaak uit te breiden.

Wij moeten de platform economie niet volledig negeren, maar kunnen juist gebruik maken van hun tools om ondernemerschap te steunen. Fietscollectieven zoals Local Heros brengen marktproducten van de fysieke kraam direct naar de klant voor diegene die op marktdagen niet fysiek bij een kraam langs kan komen. Daardoor schaalt de potentiële klantengroep voor de markt op, zonder in de anonimiteit van de flitsbezorging te vallen. 

Met een markt als tool maken wij de winkelstraten wederom smarter: Klanten krijgen de keuze, laat je binnen 10 minuten je boodschappen voor de deur bezorgen of loop je binnen enkele minuten naar de markt, om naar je favoriete bakker te gaan? 

De markt kan een hefboom worden om de diversiteit van ondernemerschap in de openbare ruimte weer terug te brengen zodat de straat weer een ontmoetingsruimte wordt voor Rotterdam.