Antura Symbiosis ontstond uit mijn interesse in het landschap waarin we leven, de mogelijke toekomst ervan en mijn wens om een thuis te creëren voor zowel mens als natuur. Met dit afstudeerproject was ik op zoek naar de balans tussen mens en natuur. De ‘afgedwaalde’ mens wordt opnieuw verbonden met de natuur, zodat ze samen in symbiose kunnen leven.

Antura Symbiosis landt op GOUDasfalt in Gouda, gelegen op een vervuilde voorkade aan de getijdenrivier de Hollandsche IJssel. Door de industrialisatie van de voorkade is het oorspronkelijke riet- en biezenlandschap verdwenen. Dit maakte plaats voor ‘zellingen’, waar sediment (klei) werd gewonnen voor de productie van IJsselstenen en pijpen in Gouda. Veel van deze zellingen werden later ingepolderd en getransformeerd tot industriële gebieden, zoals ook hier het geval is. De inpoldering en ophoging van de oever hebben geleid tot een loskoppeling van de natuurlijke getijdenwerking, waardoor de zeldzame getijdennatuur is verdwenen. Het transformeren en opnieuw inrichten van de voorkade biedt de mogelijkheid om de verbinding met de getijdenrivier en het oorspronkelijke landschap te herstellen. 

Antura Symbiosis is ontstaan vanuit de wens om architectuur en natuur in symbiose te laten samenwerken. Daarom stel ik een architectonisch ensemble voor van 24 woningen, ontworpen met de getijden, het landschap en de natuur als uitgangspunt. Het woonensemble maakt een stedenbouwkundig omarmend gebaar dat het naar binnen stromende sediment opvangt en laat bezinken. In het hart van de woonomgeving worden zo nieuwe omstandigheden gecreëerd voor een landschapsontwikkeling die naast het historische landschap bestaat. De architectuur creëert zo een rietlandschap en een getijdenvloedbos die samen een nieuw habitat vormen voor flora en fauna. Hieronder vallen ook inheemse bedreigde soorten zoals de ijsvogel, de ringslang, de boerenzwaluw, de laatvlieger, de huismus en de spindotterbloem.

Deze zes soorten zijn opgedeeld in twee groepen. De ijsvogel en de ringslang zijn gebonden aan het landschap dat wordt gecreëerd en houden van rust. Het vloedbos biedt deze rustige biotoop en heeft de functie van ‘rustige natuur’, waar mensen niet kunnen komen. De ijsvogel heeft hier een drijvende ijsvogelwand die meebeweegt met de getijden en kan jagen op vissen vanaf laaghangende takken. De ringslang vindt in het vloedbos onderdak in natuurlijk gecreëerde broeihopen en eet amfibieën en kleine visjes. De boerenzwaluw, de laatvlieger en de huismus zijn daarentegen meer gebonden aan de mens en bevinden zich in de zone ‘mensen met de natuur’. Deze soorten zoeken hun onderkomen rondom menselijke bewoning. Voor hen zijn nestplekken ontworpen in de gevels van de gebouwen, zodat ze kunnen jagen op (water)insecten, een droog onderkomen hebben en veilig zijn voor roofdieren. Het architectonisch ensemble vormt zo het overgangsgebied tussen deze twee zones de ‘rustige natuur’ en de ‘mensen met de natuur’. 

Antura Symbiosis biedt passanten, natuurliefhebbers en bewoners (de Symbioceen Verkenners) een unieke ervaring van het getijdenlandschap. Dit begint al bij de entree van het gebied, waar de getijden en het landschap intens worden ervaren. Bij eb is het gebied toegankelijk via drie paden die overlopen in een variërend pad rondom de woningen (de getijdenpromenade), waarmee het rietlandschap kan worden verkend. Er zijn enkele aftakkingen van de promenade die de wandelaar meenemen naar het dichtbegroeide riet, en er is een uitkijkpunt in het vloedbos. Bij vloed verandert het hele gebied: twee van de drie toegangspaden zijn dan niet meer begaanbaar en de wandelroutes op de getijdenpromenade veranderen. Het stromende water wordt een dominant onderdeel van de beleving. Naast wandelen kan het gebied ook per kano worden verkend. Tweemaal per maand, wanneer de zon en de maan op één lijn staan, is er springtij en zijn de woningen alleen nog te bereiken met een kano of boot.

Binnen de woningen is de bewoner één met de natuurlijke omgeving, doordat deze zijn opgebouwd uit vier bouwlagen die elk een eigen relatie hebben met de natuur. De kelder is een relatief donkere ruimte waar de bewoner zich kan onderdompelen in water. De begane grond heeft een directe verbinding met het getij, waardoor het uitzicht en de lichtinval gedurende de dag variëren. De entree bevindt zich op de eerste verdieping, omdat het hoogste waterpeil hier niet komt. Op deze verdieping zijn kijkgaten gemaakt naar de nestplekken van de laatvlieger en de boerenzwaluw, met uitzicht op de boomtoppen van wilgen en zwarte elzen. Op de tweede verdieping opent het gebouw zich naar de natuurlijke omgeving en ervaart men lucht, licht en ruimte, met een prachtig uitzicht over de bomen van het vloedbos. Ook bevindt zich hier de nestkast van de huismus, die af en toe op het balkon langs komt vliegen. Deze verschillende verbindingen met de natuur zorgen ervoor dat bewoners onderdeel worden van het natuurlijke ritme van de rivier en het dynamische landschap. Dit vermindert stress, stimuleert cognitieve vermogens en bevordert positieve emoties.

Antura Symbiosis maakt ook deel uit van het watersysteem van de Hollandsche IJssel. Om het oppervlaktewater niet te vervuilen, wordt het gebruikte water in de woning opgevangen in een helofytenfilter, waar het wordt gezuiverd en teruggegeven aan de rivier. De helofytenfilters zijn gepositioneerd als verlengstuk van het rietlandschap. Ook in de gebruikte materialen wordt de verbinding met de natuur gezocht. De architectuur bestaat zoveel mogelijk uit lokaal gewonnen materialen, zoals riet, hout (wilgentenen) en klei. Deze materialen worden gebruikt voor de constructie, het interieur en het exterieur van de bovenste delen van het gebouw (die niet met water in aanraking komen). De onderkant wordt gevormd door een waterdichte betonnen bak, waarin gerecycled asfalt van GOUDasfalt is gebruikt als toeslagmateriaal. In de betonnen bak is een houten constructie gebouwd en afgewerkt met lokaal gewonnen materialen. Wanneer het gebouw onderhoud nodig heeft, zijn deze materialen eenvoudig opnieuw uit het landschap te verkrijgen.

Antura Symbiosis is een oproep tot actie: we moeten anders ontwerpen voor de toekomst van mens en natuur! Dit ontwerp toont hoe menselijke ontwikkelingen de natuurwaarde niet verminderen, maar juist versterken. Het erkent dat mens en natuur elkaar nodig hebben en is een voorbeeld van hoe we kunnen ontwerpen in het Symbioceen.