(On)voltooid verleden tijd - Een ruimtelijk onderzoek naar de toekomstige cyclische verrijking van Landgoed Seldensate.

Tijdens een wandeling met onze hond Mien ontdekte ik landgoed Seldensate, gelegen aan het beekdal van de Aa, bij het kleine Brabantse dorp Middelrode. Het landgoed is een plek waarmee ik me diep verbonden voel. Ik heb deze plek de afgelopen tijd leren ontdekken door doortastend te kijken, te luisteren en te observeren. Het landgoed is door de tijd heen beschouwd, wat onze veranderende relatie tot de natuur laat zien. Dit heeft tot doel de continuïteit van de plek te begrijpen en te ontdekken wat de plek zo sterk verbonden en eigen maakt.

Het geruis van de bladeren, het gekraak van het grindpad, de vogels die fluiten en het horen vallen van waterdruppels in plassen en poelen – het is de schoonheid van cyclische elementen die elk seizoen met zich meebrengt. Hierin herkennen we onszelf, als mens, ieder met eigen emoties en sterke verbondenheid aan de broosheid van de natuur. Het is in deze momenten dat ik mij bewust word van de tijdelijkheid van ons bestaan, net zoals de omgeving waarin we ons bevinden. 

De historische sporen die op het landgoed aanwezig zijn, verwijzen naar het verleden en zijn restanten met een veel langere aanwezigheid dan die van ons, de mens. Deze zichtbare fragmenten zijn verbonden aan een veelvoud van verhalen. De gewijzigde verhouding in het landschap en het ontbreken van een functionerend landhuis door de cyclische schoonheid van het voltooide en onvoltooide verleden, maakt dit landgoed zoals we het vandaag de dag kennen en ervaren.

De nieuwe invulling op de plek moet bijdragen aan de toekomstige cyclische verrijking  van het landgoed. Om het nieuwe landhuis als grote afwezige op de plek een nieuwe vertaling te geven, vraagt de opgave naar de huidige relatie tussen mens, natuur en dier, een bouwwerk waar tijdelijk in geleefd mag worden. Dit leidde tot het nieuwe raamwerk: ‘Het Sterfhuis’, waar de laatste reis van de mens centraal staat en de cyclische beleving van de dood, waarbij architectuur, het landgoed en het omliggende landschap, de schakel is in de verrijking van dit proces.

Dienstbaar aan de gedachte van de stervende en de reflectie van de omgeving, ontvouwen zich volumes en ruimtes die worden voorgesteld als een reeks enfilades, onderling verbonden en onderdeel van een werkend ensemble. Elke ruimte in de veelzijdigheid van het gebouw is gebonden aan specifieke kenmerken zoals uitzicht, open en nabijheid, binnen en buiten, licht en donker. Hierdoor wordt het gevoel versterkt onderdeel te zijn van het omliggende landschap en in de laatste sterft fase deel uit te maken van ritme van de dag. 

Mijn persoonlijke ervaringen met deze plek heeft mij doen beseffen dat architectuur in staat is diepe emoties en gevoelens op te wekken. Door zorgvuldig en doorgrond de kwaliteiten van de plek te onderzoeken en te beschrijven, geloof ik dat het ons inzicht kan geven in de verborgen poëtische kant van de architectuur. Dit afstudeerwerk is een vertaling van een fascinatie voor nieuwe ervaringen, persoonlijke gesprekken, hernieuwde inzichten en kennis die de fundamenten waren voor mijn afstudeeronderwerp.

Met deze verfijning pleit ik voor de waardering van Landgoed Seldensate, dat zich opstelt als verlichting in de laatste levensfase van de stervende. Een gebouw dat zich gewillig laat opslokken door de omringende natuur, maar dankzij een sterke ruggengraat moeiteloos overeind blijft en zo de volgende schakel vormt naar het ruimtelijk onderzoek van wat een ‘Sterfhuis’ moet en kan zijn. Het ‘sterfhuis’ conditioneert de zingeving in een troostend landgoed. Een plek waar leven en dood weer samenkomen.