De klinker, het nieuwe geluid van de
stad!​ – Jeroen van Groningen
Het transformeren van de klinker in Zeist om zo de maatschappelijke rol
van Kunstenkuis IDEA als cultureel centrum te versterken. Een thema waar
kunstenhuis IDEA al een hele tijd mee aan het worstelen is. Middels diverse
oplossingen gerelateerd aan het opgestelde PvE is een oplossingen gevonden om
van de Klinker het nieuwe geluid van de stad te maken. 

Kunstenhuis IDEA heeft de afgelopen periode een doel
opgesteld door middel van een visie, namelijk met een transformatie van de
Klinker een nieuw cultureel hart van Zeist creëren. Binnen de opgestelde visie
is een maatschappelijke doelstelling geformuleerd waar het gebouw aan moet
voldoen. IDEA wil met de Klinker een ontwerp geven aan de stad wat
aantrekkelijk, toegankelijk, uitnodigend, duurzaam en centraal gelegen is om zo
het culturele hart van Zeist voor nu en in de toekomst te verbeteren (PvE
kunstenhuis IDEA). Om dit te kunnen verwezenlijken heeft kunstenhuis IDEA een
PvE opgesteld met enkele functies die ze in het gebouw willen verwerken. Om te
beginnen zien ze graag een plek waar boekencollecties en de
informatie-/adviesfunctie gesitueerd kan worden om zo de bestaande bibliotheek
nieuw leven in te blazen. Om jongeren met de juiste instelling naar het gebouw
te trekken ziet IDEA graag een ruim scala aan leslokalen, ateliers, een
medialab en studio’s in het nieuwe ontwerp. Naast een bibliotheek en onderwijs
staat IDEA ook bekent als cursuscentrum, podia en voor de samenleving (bron:
kunstenhuisidea.nl). Om deze reden zien ze ook graag twee muziek- en danslokalen,
een leescafé, een 30-40-tal werk-/studeerplekken, plek voor Slotstad RTV,
kantoren, wachtruimte en een bar bij het poppodium. Het hoofddoel van IDEA is
het creëren van een verbinding tussen gebouw en omgeving, wat mooi terug te
zien is in het PvE met functies gericht op socialisering en laagdrempeligheid.
​

Mijn visie op de huidige situatie is dat er drie thema’s erg
uitspringen. De toegankelijkheid van het gebouw is nu niet duidelijk en
misschien zelfs wel een zoektocht te noemen. Het zit verborgen in een hoekje en
bevat geen uitnodigende elementen. Dit patroon hervat zich binnen en ook hier
is het een enorme zoektocht om de gewenste ruimte te vinden. Voor het nieuwe
ontwerp voor de Klinker zullen een laagdrempelige en uitnodigende uitstralingen
voor zowel binnen als buiten het eerste thema zijn. Het tweede thema is het
behoud van historische waarde. Het huidige pand verkeerd zich in een slechtste
staat, desondanks geeft het karakteristieke uiterlijk van het gebouw wel een
meerwaarde voor het nieuwe ontwerp. In het nieuwe ontwerp van de Klinker zal
gekeken worden om elementen met een meerwaarde te behouden of eventueel op te
knappen tot een eigentijdse uitstraling. Gedurende mijn bezoeken aan de Klinker
voelde ik geen hartelijk welkom om als student zelfstudie te verrichten. Wegens
overlast van jongeren in het verleden en het heden heeft dit helaas gezorgd
voor een afkeer tegen de komst van jongeren in de bibliotheek. Om de jongeren
een goede plek te geven voor het uitvoeren van school gerelateerde zaken op een
aangename manier zal hier als derde punt naar gekeken worden. ​

Uit het opgestelde PvE en mijn visie op het huidige pand is
te herleiden dat educatie een belangrijke pijler is voor Kunstenhuis IDEA.
Gedurende het locatiebezoek aan de Klinker in Zeist is meerdere malen naar
voren gekomen dat er een hoge irritatie is aan de jongeren die zich in het pand
bevinden. Volgens zowel de bezoekers van de bibliotheek als de eigenaren en
werknemers van de bibliotheek zorgen de jongeren voor een hoop overlast binnen
de bibliotheek. In het nieuwe ontwerp is verbinding tussen studenten en
jongeren en bezoekers dan ook erg belangrijk. Zo zullen zoals gewenst door het
gehele gebouw studeerplekken beschikbaar worden gesteld voor de jongeren. Op de
begane grond zal een medialab worden geplaatst waar jongeren school
gerelateerde zaken zoals lasersnijden of 3D-printen kunnen uitvoeren. Door de
functies voor de jongeren door het gebouw te verdelen, zullen de verschillende
doelgroepen door het gehele gebouw gemengd worden. Een mooi voorbeeld van een
ontwerp waar alle doelgroepen samenkomen is het Predikheren in Mechelen, hierin
zijn alle studeer- en leerplekken gemengd waarin jong en oud elkaar ontmoeten.
Dit heeft een positief effect op zowel de jonge als de oude doelgroep en biedt
het een versterkende rol.

 Daarnaast is er binnen het Predikheren mooi gebruik
gemaakt van het bestaande historische pand en het gebruik van nieuwe
materialen. De bestaande wand bestaat uit wit pleisterwerk, waartegen tot op
een bepaalde hoogte houten latten geplaatst zijn. Dit geeft een spectaculaire
indruk en tevens ook een gevoel van rust door het vele gebruik van hout. Behoud
van historische waarde is dan ook iets wat in het nieuwe ontwerp voor de
Klinker meegenomen zal worden. Door het gehele gebouw heen zijn paddenstoel
kolommen te vinden die het gebouw een kenmerkende uitstraling geven en dus
behouden zullen worden in het nieuwe ontwerp. Naast de interieur elementen
bevat het gebouw aan het exterieur ook vele kenmerkende elementen. Een eerste
uitgangspunt is om de kenmerkende driehoek als plattegrond te behouden in het
nieuwe ontwerp, zie figuur 2. Het bestaande kleur- en materiaalgebruik valt ook
zeker op. Er is terug te zien dat dit destijds een architectonische beslissing
is geweest. In het nieuwe ontwerp zal dan ook de bestaande crèmewitte
metselwerk gevel behouden worden en eventueel worden aangevuld met materialen
voor een eigentijds uiterlijk. De bestaande zwarte kozijnen geven een streng
uiterlijk en verkeren in slechte staat. In het nieuwe ontwerp zal dit een
nieuwe kleur en eventueel een nieuw materiaal krijgen om de laagdrempeligheid
en uitnodigende factor van het gebouw te verhogen. Om de eigentijdse toevoeging
te kunnen waarborgen is er gekozen voor een warme kleur of een warm materiaal.
De bestaande vliesgevel is momenteel in slechte conditie, zie figuur 3. Om
oververhitting van de zon te voorkomen en daarnaast een architectonisch
statement te maken zullen de stijlen van de vliesgevel worden verdiept. Met
deze ingreep kan er worden afgestapt van de klassieke zonwering die zeer
gevoelig is voor heftige weersomstandigheden. Naast de zonwerende werking
kunnen op de verdiepte stijlen plantenbakken worden aangebracht wat zorgt voor
een uitnodigend gevoel bij binnenkomst, dit vormt ook de nieuwe entree van het
gebouw.

Deze ingreep sluit nauw aan bij het PvE waarin het streven
is een openbare, laagdrempelige en uitnodigende plek te creëren die een
toevoeging geeft aan de stad. Aan de binnenzijde van het pand zal hoofdzakelijk
worden gewerkt met hout of houtkleurige materialen. Ook het segment groen zal
in het pand worden meegenomen. Het leescafé met bijbehorend terras zal via een
tweede entreepartij aan de marktzijde toegankelijk worden gemaakt, hiermee
wordt de drempel voor bezoekers om binnen te kijken weggehaald. Wanneer de
verzorgers van een kind in het leescafé wat aan het drinken of eten zijn, zal
zich op de begane grond op zichtafstand ook een kinderhoek van de bibliotheek worden
gerealiseerd. De bibliotheek zal zich door het gehele gebouw bevinden met als
hart de ruimte op de eerste verdieping. Door de overige delen van het gebouw
zullen boekenkasten te vinden zijn met boeken in het thema van de bijbehorende
ruimte. Zo zullen er bij de twee muzikale ruimtes boeken te vinden zijn die
informatie bieden over het vakgebied van muziek. Op de bovenste verdieping van
het gebouw bevinden zich de stilste functies, waardoor het binnen het gebouw
geleidelijk aan steeds stiller wordt. Hierbij bevat de begane grond functies
als restaurants en speelvoorzieningen, de eerste verdieping afgesloten
muzieklokalen en foyers en de tweede verdieping leslokalen en kantoorruimte
voor de werknemers van kunstenhuis IDEA. ​

Met dit nieuwe ontwerp gebaseerd op het opgestelde PvE
en mijn eigen visie zal het belangrijkste punt van kunstenhuis IDEA, “een
aantrekkelijke, toegankelijke, uitnodigende en laagdrempelige plek creëren”,
met zekerheid worden behaald, zie figuur 4. Het huidige pand bevat vele goede elementen,
maar duidelijk zichtbaar is dat het gevoel van laagdrempeligheid erg ontbreekt.
Het gebouw bevat vele gangen wat het moeilijk maakt de weg te vinden als nieuwe
bezoeker. Verder straalt het huidige pand geen rust en warmte uit door de kille
witte kleur aan de binnenwanden en het strenge systeemplafond wat toegepast is.
Door in het nieuwe ontwerp meer warme kleuren en materialen toe te passen en
het gebouw zo transparant als mogelijk te houden zal de Klinker de nieuwe
ontmoetingsplek en het nieuwe geluid van de stad worden.