Meetstation-2.0 - Nieuwe narratieven voor een postfossiel Oud-Charlois

De fossiele bronnen hadden in het afgelopen jaar een grote invloed op onze samenleving. Enerzijds door de oorlog in Oekraïne en de stijgende grondstofprijzen, waardoor steeds meer mensen richting energiearmoede drijven. Tevens diende de Nederlandsche Oliemaatschappij eind 2021 een vergunningsverlenging in, om de oliewinning op Zuid voort te kunnen zetten tot 2035. 

Er bevinden zich onder Rotterdam-Zuid aanzienlijke bodemschatten, waaronder een gas- en olieveld waar al 40 jaar olie op Meetstation-1 wordt opgepompt. Hoewel de effecten van de oliewinning momenteel nog niet zichtbaar zijn in Zuid, waren veel bewoners van Oud-Charlois en Wielewaal onbekend met het feit dat er al jarenlang oliewinning plaatsvindt in de achtertuin van hun wijk.

In 2023 is het tijd om afstand te nemen van de afhankelijkheid van fossiele bronnen en over te stappen op duurzame alternatieven. Meetstation-2.0 biedt een visie op een post-fossiele toekomst voor Zuid en stelt de volgende vragen: Wie is eigenaar van deze waardevolle bronnen? En hoe moeten we omgaan met de grondstoffen die onder de grond liggen? De bodemschatten onder Zuid moeten op een lokale en duurzame manier worden ingezet, zodat de wijken Oud-Charlois en de Wielewaal hier baat bij hebben en kunnen delen in het programmatische rijkdom. 

Onder de olievelden bevindt zich een rijke bron van aardwarmte, die voldoende kan opleveren om een groot deel van Zuid te kunnen verwarmen. Het project introduceert ‘Het Stappenplan’ voor de stapsgewijze transformatie van de wijk en de infrastructuur ondergronds. Onderdeel van dit stappenplan is het omvormen van de olieputten ondergronds naar warmteputten voor het gefaseerde onttrekken van aardwarmte. In 2035 – na het einde van de oliewinning – wordt pompstation Meetstation-1 getransformeerd naar de geothermiecentrale Meetstation-2.0. In deze laatste stap zal tevens een warmtecorporatie worden opgericht, zodat de Gemeente Rotterdam met de bewoners van Charlois de grondstoffen gezamenlijk kunnen beheren.

Geothermie is de oplossing om de overgang naar een post-fossiel Zuid te realiseren. Aardwarmte is een bron die enkel binnen een schaal van 30km gebruikt kan worden, zodat de inzet van de bron zich grotendeels beperkt tot Rotterdam-Zuid. De warmtebron ondergronds is voldoende voor het verwarmen van 35.000 woningen. Dat is vijf keer de dichtheid van het bestaande Oud-Charlois. Aardwarmte biedt daarmee een uitgangspunt voor een verdichtingsoperatie binnen de wijk en een flinke verstedelijkingsopgave langs de binnenhaven en de Wielewaal. 

Geothermie eist een gevarieerde functiemix en voldoende afnemers van warmte om op de lange termijn economisch rendabel te zijn. Dit biedt kansen voor de herprogrammering van de bestaande wijk. Aardwarmte beïnvloed tevens de sociaal-economische ontwikkelingen van de wijk en fungeert als katalysator voor ondernemerschap, innovatieve bedrijvigheid en versterkt de bestaande culturele netwerken. 

Uiteraard vergt het aanleggen van een nieuwe infrastructuur investeringsvermogen. Maar de kans voor geothermie als duurzame energiebron moet niet worden onderschat als eerste stap richting een post-fossiel Oud-Charlois.