Volkswijken in steden zijn vaak een grote zorg voor zowel landelijke als lokale politiek. Werkeloosheid, armoede, criminaliteit en verslavingsproblematiek kleuren de statistieken van de wijken met een lage sociale en economische status. Geen wonder dat stadsvernieuwing en wijksanering toverwoorden zijn op de politieke agenda. Oude huizen maken plaats voor dure koopwoningen om verpaupering tegen te gaan. De nieuwe bewoners zijn vaak hoger opgeleid met een beter inkomen en dragen onbewust bij aan de verbetering van…
Volkswijken in steden zijn vaak een grote zorg voor zowel landelijke als lokale politiek. Werkeloosheid, armoede, criminaliteit en verslavingsproblematiek kleuren de statistieken van de wijken met een lage sociale en economische status. Geen wonder dat stadsvernieuwing en wijksanering toverwoorden zijn op de politieke agenda. Oude huizen maken plaats voor dure koopwoningen om verpaupering tegen te gaan. De nieuwe bewoners zijn vaak hoger opgeleid met een beter inkomen en dragen onbewust bij aan de verbetering van de wijkstatistieken. Goed voor de wijk is goed voor de stad. Maar de doelbewuste inzet van deze vorm van ‘gentrificatie’ op grote schaal kent een keerzijde die vaak nog onderbelicht is in de politieke afwegingen.
Wijksanering, beredeneert de wethouder... Marktwerking, beargumenteert de politicus… Investering en rendement, berekent de belegger… Vraag en aanbod, verzucht de makelaar… Misschien zijn het logische gedachten vanuit hun functies. Of het is het onmiskenbaar gevolg van het neoliberalisme en de Haagse focus om woningbezit te stimuleren. Maar de eens zo geprezen Nederlandse traditie van Volkshuisvesting is inmiddels flink afgebrokkeld.
Lees meer
De sociale huurwoningmarkt neemt af in omvang en richt zich steeds meer op de allerarmsten, met verloedering als gevolg. Stellen we wel de juiste kritische vragen over de wijze waarop wij omgaan met onze woningvoorraad? Heeft de middenklassen nog wel kans in het huidige beleid, kunnen zij straks de stad nog betalen?
Crooswijk is een Rotterdamse volkswijk, opgetrokken uit de polder door het succes van de groeiende industrie aan het einde van de negentiende eeuw. Gebouwd door arbeiders, voor arbeiders. Tegenwoordig is Crooswijk één van de meest concrete voorbeelden van gentrificatie in Rotterdam. De oorspronkelijke bewoners worden de wijk uitgedreven met als gevolg het verlies van de sociale cohesie. Woonblokken worden vervangen voor urban villa’s en oude fabriekjes getransformeerd tot luxe lofts. Het bruin café met filterkoffie wordt koffiebar met chai latte. De wijk transformeert steeds meer naar een eenzijdig yuppenoord, gunstig gelegen tussen het centrum en het Kralingse bos.
Dit afstudeerproject zoekt naar de betekenis van Crooswijk als volkswijk en de positie die het inneemt in de stad. Vanuit een historisch perspectief is gezocht naar het belang van de diversiteit en veelzijdigheid en naar de betekenis hiervan in de volkswijk anno 2021. Met dit ontwerp keert een stukje volkswijk terug in Crooswijk. Het is een plek van sociale cohesie, die weerstand biedt tegen de versplintering en segregatie die onze huidige samenleving zo vaak treft. Het gaat om ontmoeting en verbinding, om delen en om verduurzaming, en om het creëren van kansen. Ongeacht afkomst, inkomen of opleidingsniveau. De inclusie van de moderne volkswijk in de organische mix van Crooswijk.
De ambitie van het project lijkt misschien utopisch of onrealistisch, toch heb ik het vanaf het begin af aan benaderd als voorstelbaar en uitvoerbaar. Dit project zal niet de wereld verbeteren en zal ook het systeem niet veranderen, maar het is wel bedoeld als manifest om iets van het huidige korte termijn denkpatroon te doorbreken. Het is een oproep om de investeringen in de stad anders te gaan benaderen. Niet vanuit het financiële perspectief en het economisch rendement, maar vanuit de sociale investering in een toekomstige wijk met plek voor iedereen. De rijkdom van de stad niet uitgedrukt in geld, maar in diversiteit en veelzijdigheid.
