Bovenkameren van Zuidplein - waar mensen preventief aan hun mentale welbevinden kunnen werken.

In Nederland veroorzaken psychische stoornissen de grootste ziektelast. Één op de vijf volwassenen krijgt te maken met een depressie. Er is een trend van toenemende burn-outs en werkstress. 43% van de bevolking geeft aan eenzaam te zijn.

Een aantal maatschappelijke problemen die juist in deze tijd, waarin de zorgtaken zijn verschoven van de landelijke overheid naar de gemeenten, waarin de zorg steeds specialistischer en daardoor de preventieve zelfzorg belangrijker is dan ooit, een nieuwe kijk verdienen op hoe architectuur positief kan bijdragen aan het mentale welbevinden van de mens.

Volgens experts kan een kleine positieve prikkel in de dagelijkse routine al veel verschil maken in de ervaring van de psychische gezondheid. Zuidplein is een openbare centrale locatie, een knooppunt, waar dagelijks veel mensen komen die volgens onderzoek hun psychische gezondheid matig tot slecht ervaren. Zuidplein zou dus een positief prikkelende plek moeten zijn, maar is het dat ook?

Mijn ontwerp biedt een alternatieve route op het dak van het winkelcentrum Zuidplein aan waar je kunt onthaasten. Waar je dus letterlijk even opgetild wordt uit je dagelijkse routine en die daarmee positief geprikkeld wordt. Vanuit het onthaasten ontstaat er tijd om gebruik te maken van de ruimtes waarin je kunt ontzorgen, ontmoeten en ontdekken. Het programma komt voort uit de behoefte van de stadse locatie en die van de gebruikers ondersteunend aan de preventieve zelfzorg voor het mentale welbevinden. Deze combinatie is nog nergens anders terug te vinden en heeft daarom een nieuw type gebouw nodig.

De architectonische kenmerken, zoals vorm, structuur en routing van het gebouw, zijn contrasterend aan die van het winkelcentrum Zuidplein. Het gebouw is opgebouwd uit hoven, kameren en poorten, die elk hun eigen kenmerken hebben. Door het overlappen van deze onderdelen ontstaan segmenten van cirkels die de ruimte definiëren en divers zijn in schaal en vorm. Deze differentiatie aan segmenten passen in het dragend rechthoekig grid van het winkelcentrum Zuidplein, waardoor het mogelijk is deze contrasterende vormen boven elkaar te gebruiken. De hofstructuur waarbij de tuin centraal staat, zorgt voor een beschermde binnenwereld in een stadse omgeving. Daar waar hoven samenkomen is er tijd en ruimte voor ontmoeting, daar waar kameren naar binnen gekeerd zijn is er tijd en ruimte voor ontzorgen, daar waar kameren naar buiten gekeerd zijn is er tijd en ruimte voor ontdekking en daar waar poorten de dagelijkse route van het gehaaste drukke stadse leven verbindt met de beschermde binnenwereld kan het onthaasten beginnen.

Je doorloopt je persoonlijke organische belevingsroute om de tuinen en door de kameren heen, waarbij je zowel bewust als onbewust wordt gestuurd door de verschillende thema’s. De thema’s dynamiek, beleving, observatie, reflectie, verrijking en kalmte zijn terug te vinden in het programma, type tuin, inrichting en materialisatie. Zo word je als het ware op je gevoel door het bouwwerk geleid naar, de op dat moment bijpassende, plek(ken) om preventief aan je mentale welbevinden te werken.

Met deze nieuwe kijk op hoe architectuur positief kan bijdragen aan het mentale welbevinden van de mens en daarmee aan de vitale stad en aan een vitale maatschappij, hoop ik te inspireren en een gesprek te starten.

Saskia Moerenhout, Rotterdam, december 2020