Opwarming van de aarde, een stijgende zeespiegel en verdwijnende eilanden: het zijn duidelijke effecten van de huidige klimaatcrisis waar we niet onderuit komen. En dat terwijl juist de hardst groeiende steden in Nederland liggen in kwetsbaar gebied, gevoelig voor de grillige effecten van de klimaatcrisis.

Dit afstudeeronderzoek geeft een langetermijnvisie op de verstedelijkingsopgave die tijdig anticipeert op de klimaateffecten, in de vorm van vier locatieafhankelijke strategieën. De reden waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen is omdat mijn fascinatie altijd is uitgegaan naar het water, en het willen bedwingen en bespelen ervan door de mens in Nederland. Ik vind het echter verbazingwekkend om te zien dat in de huidige klimaatcrisis het verstedelijkingspatroon zich hier weinig van aantrekt, terwijl juist nu de besluiten worden genomen voor de komende drie (en meer) generaties.

De aanpak van dit afstudeeronderzoek is gebaseerd op een analyse van het verstedelijkt landschap in een complex gelaagd systeem en op een historische analyse. De opbouw van het verstedelijkt landschap is bekeken in lagen, waar de effecten en investeringen door menselijke ingrepen door de jaren heen in deze systemen in kaart zijn gebracht. Elk met een eigen procesdynamiek: de laag van de ondergrond, de laag van netwerken en de laag van occupatiepatroon. De historische analyse maakt inzichtelijk hoe we in Nederland vanuit de verschillende lagen van het landschap om zijn gegaan met veranderlijke situaties, en hoe lang het duurt om grote infrastructurele projecten en kunstwerken te realiseren. De lessen uit het verleden vormen daarmee de bouwstenen voor de toekomst.

Vier handelingsperspectieven voor de toekomst zijn het eindproduct. De perspectieven zijn gebaseerd op ogenschijnlijk tegenstrijdige strategieën, namelijk: aanvallen, verdedigen, terugtrekken en verbinden. Omdat Nederland echter verschillende landschappen en culturen per gebied heeft, is in dit ontwerpend onderzoek gekozen  voor het analyseren van en ontwerpen voor vier verschillende locaties in Nederland: Scheveningen aan de Hollandse Kust, Krimpen aan de Lek als onderdeel van de Krimpenerwaard binnen het Groene Hart, Arnhem als stad op het grensvlak van de Veluwe en het Rivierenland en de corridor Rotterdam - Arnhem (snelweglandschap). De handelingsperspectieven bieden een nieuwe manier aan in het langetermijn ontwerpen voor Nederland.

Freek van Riet

Rotterdam, juli 2020